Bruce James Tedcastle

Volgens de geallieerde planning zouden de Canadezen onze regio komen bevrijden. Maar op 4 mei 1945 geven de Duitsers zich over en is hier in geen velden of wegen een Canadees te zien. De Duitsers blijven gewoon gewapend op hun post. In onze provincies zijn er in totaal zo’n 120 000 waarvan nog een flink aantal in Oegstgeest, voornamelijk oudere maar ook nog enkele SS’ers. De BS mag daar niet tegen optreden, zo is op 5 mei in Wageningen overeengekomen.

De NSB-burgemeester is nog op vrije voeten maar burgemeester Van Gerrevink, die in 1942 was ontslagen, is opnieuw benoemd en weer op zijn post. Het zijn merkwaardige tijden. De bevolking trekt zich daar niet veel van aan en viert feest, hoewel vaak de vreugde wordt getemperd door verdriet over omgekomen familie en vrienden of de onzekerheid over het lot van dierbaren, en door de nog steeds knagende honger. Men organiseert huisconcerten, spoort NSB’ers op (aan het eind van de oorlog waren het er in Oegstgeest 63) en blijft bezig met de distributie van het uiterst schaars geworden voedsel. Sommigen proberen ‘moffenmeiden’ kaal te knippen en anderen maken daar weer een eind aan, soms met de dreiging van de stengun van een BS’er. En in het algemeen wacht men op de Canadezen.

Volgens geruchten waren er al op 6 mei twee jeeps met Engels sprekende soldaten die de weg vroegen en toen weer weg raasden. Volgens officiële mededelingen zullen de Canadese troepen op 8 mei echt komen.

En dat doen ze. ’s Ochtends vroeg breken ze hun over de Veluwe verspreide bivakken op waarna ze via Utrecht en Leiden naar Oegstgeest rijden. Aan het eind van de middag van dinsdag 8 mei 1945 gaat de colonne vanaf de Leidse Rijnsburgerweg rechtsaf de Warmonderweg op. Voorop rijdt een luidsprekerwagen met een BS’er erop. ‘De weg vrijlaten!’ roept hij door de luidspreker. Dan komt de eerste jeep; Oegstgeestenaren hebben nog nooit zo’n ding gezien. Naast zijn chauffeur zit Captain Robert Ryder, de eerste Canadees in Oegstgeest.

De eerste Canadees in Oegstgeest: Capt. R.A. Ryder, Adjt CO 1 AT RCA.

In zijn verslag zal hij later schrijven: ‘Men and women, old and young, were singing The Wilhelmus with tears running down their faces’. Grote, weldoorvoede, door de Italiaanse zon gebruinde kerels zijn het, in relaxte uniformen. Heel wat anders dan het grauw van de Duitsers – en de iele, bleke Nederlandse mannen. Vanaf de hoek van de De Kempenaerstraat kunnen ze slechts langzaam verder. Het zijn bijzondere beelden: een paar Canadezen per voertuig en verder krioelen ze van de erop geklommen jongens en meisjes. Ans van der Heide zegt het zo in haar boek: ‘De rest van de beschikbare ruimte is opgevuld met meisjes, jongens en kinderen, als mieren op een suikerklontje’. En Jan Wolkers schrijft in Zwarte bevrijding dat de auto’s van de bevrijders zo waren ‘beladen en overhangen met joelende kinderen en opgeschoten meiden dat je bijna geen uniform meer kon waarnemen.’ De weg wordt duidelijk niet vrijgelaten. Volwassenen proberen meelopend een hand te geven en reiken bloemen aan. Canadezen delen sigaretten uit en repen pure chocola. Ze rijden langzaam naar kasteel Oud-Poelgeest waar het 1st Anti-Tank Regiment en het 2nd Light Anti-Aircraft Regiment hun tenten opslaan en veldkeukens neerzetten met voor Oegstgeestenaren onwezenlijk grote voedselvoorraden.

De ongetrouwde Bruce James Tedcastle is ‘gunner’ in de 27th Battery, 1st Anti-Tank Regiment. Op 13 mei staat hij op wacht bij een Duitse benzineopslagplaats in Rotterdam. Wat daar precies plaatsvindt is niet duidelijk. Er zou een ongeluk zijn gebeurd waarbij Tedcastle door zijn eigen wapen is getroffen. Dat er met een geladen geweer een ongeluk gebeurt, is niet ongewoon. Maar als je de afmetingen van de geweren in die tijd kent, kun je je bijna niet voorstellen hoe je bij een ongeluk jezelf dodelijk zou kunnen treffen. Op een overzicht van de vele tientallen slachtoffers van het regiment is bij hem de opmerking ‘Not Yet Defined’ geplaatst, wat ‘nog niet vastgesteld’ betekent. Het regimentsdagboek zegt echter dat Tedcastle per ongeluk zichzelf heeft doodgeschoten. Op 15 mei wordt hij naast de geallieerde vliegers begraven.

Rechts: Grafsteen Bruce James Tedcastle.